Katılım sigortacılığında yardımlaşma ve dayanışma esası ağır basar. Sigortalıların sahibi bulundukları fonun faizsiz yollarla işletmesi ile sigorta hizmeti gerçekleşirken, taraflar arasında daha adil ve güvene dayalı bir sözleşme yapılmış olur.
Sigorta sektörü gün geçtikçe mali yapı, bilgi teknolojileri ve ürün çeşitliliği bakımından gelişmektedir. Faizsiz yurt dışı reasürans şirketlerinin artması ve 2016 yılından itibaren Kamu’nun yeni katılım bankaları kurması ile birlikte katılım sigortacılığı yıllara göre artan oranda büyümüştür.
Sigorta Nedir?
Sigorta, insanların sahip oldukları varlıklar ile sağlıklarının ve hayatlarının maruz kaldığı tehditlere engel olunamadığı durumlarda, prim mukabilinde onlara ya da onların belirledikleri kimselere yardım edilmesini sağlayan sözleşmelerdir. Böylece zarar gören tarafın zararı hafifletilmiş olur.
Katılım Sigortacılığı nedir?
Finansal işlemlerin içerik ve işleyişinde birtakım etik ya da dini kaygılarla hareket edilebilir. Katılım Sigortacılığı sistemi faizsizlik esasına dayanmaktadır ve bu sistemde sigortalıların kendi aralarındaki ilişki ortaklık, yardımlaşma ve dayanışmadır. Katılım kuruluşuyla aralarındaki ilişki ise vekil müvekkil ilişkisidir.
Konvansiyonel Sigortacılıkta;
Sigortalı ile sigortacı arasındaki sözleşme, yapısı itibariyle iki taraflıdır. Buna göre sigortalı sigortacıya primini ödeyecektir. Sigortacı da poliçe şartları çerçevesinde riziko gerçekleştiğinde tazminat verecektir. Toplanan primlerin tazminatlara yetmediği durumlarda sigortacı zarar etmiş olacaktır. Buna karşın toplanan primler ödenen tazminatlardan fazla ise sigortacı kâr etmiş sayılacaktır. Sigorta döneminde riziko gerçekleşmez ise sigortalı sigortacıya ödediği primler üzerinde hiçbir hak iddia edemez. Çünkü daha en baştan sigorta primleri sigortacının mülkiyetine geçer. Bu durum geleneksel sigortacılık hakkında şu eleştirilere yol açmaktadır:
Konvansiyonel sigortacılık işlemi faiz içermektedir. Çünkü konvansiyonel sigorta şirketleri topladıkları primi faizli işlemlerde değerlendirirler. Dolayısıyla sigortalıya ödedikleri tazminatları da faizli işlemlerden kazandıkları fonlarla karşılarlar.
Konvansiyonel sigorta şirketi ile sigortalı arasındaki ilişki prime karşılık (riziko gerçekleştiğinde) tazminat şeklinde olduğundan ve tazminat primin kat kat üstünde bulunduğundan bu fazlalık da faiz olarak değerlendirilmiştir. Çünkü sigorta ticari bir uygulama sayılmamış ve primler sigortacının sigortalıya bir nevi para borcu addedilmiştir.
Konvansiyonel sigortaya yöneltilen tenkitlerden biri de bu sistemde aşırı belirsizlikler bulunduğundan kumar niteliğinin olmasıdır. Çünkü sigortalının prim ödemesi kesin olmakla birlikte tazminat alıp almayacağı kesin değildir. Sigorta döneminde riziko gerçekleşmezse primde hiçbir hakkı kalmamaktadır. Bu bakımdan geleneksel sigorta sözleşmesi kumar niteliğinde sayılarak eleştirilmiştir.
Katılım Sisteminde;
Konvansiyonel sigortaya yöneltilen bu eleştiriler dikkate alınarak farklı bir yapılanmaya gidilmiştir.
Bu sistemde sigortalı ile sigortacı, karşılıklı borç yükleyen bir akit yapmamaktadırlar. Bilakis sigortalılar arasında meydana gelen bir ortaklık söz konusudur.
Sigorta şirketi sigortalıların sahibi bulunduğu havuzu işleten vekil konumundadır. Ayrıca sigortalılara sigortacılık hizmeti de sunmaktadır. Dolayısıyla katılım sigortacılığında toplanan primler, sigorta şirketine verilmiş emanet hükmünde olup Katılım kuruluşunun mülkiyetine geçmez.
Katılım kuruluşu sigortalılara vekaleten faizsizlik esasına uygun olarak bu fonu işletecektir. Yani faizli enstrümanlarla işlem yapmayacak, kar ya da kira gibi faizsiz gelirler elde etmeye çalışacaktır.
Bu fonun faizsizlik esasına göre işletilmesinden doğan kâr, fona aittir. Katılım kuruluşu yalnızca sigortalıların ihtiyaç duyduğu sigortacılık işlemlerini yürüttüğü için ve fonun işletilmesindeki çabası yüzünden vekalet ücreti alır. Katılım fonu sigortanın gereği olarak hasar gerçekleşmesi halinde mağdur olan poliçe sahibinin mağduriyetini gidermede kullanılır. Bu da sigorta fonuna ortak olan sigortalıların birbirlerine yardımı bağışı addedilir.